Wat is het?
In de sector bestaan er twee verschillende risico’s die verband houden met gassen in ladingen:
A. Gegaste ladingen in vrachtwagens, treinen en binnenvaartschepen;
B. Gevaarlijke gassen in zeecontainers.
A. Gegaste ladingen in vrachtwagens, treinen en binnenvaartschepen
Bulkladingen in binnenvaartschepen, treinen en vrachtwagens bevatten regelmatig de gevaarlijke stof fosfine. Dat wordt bijvoorbeeld in Oost-Europese landen bijgevoegd om de lading te ontsmetten. Het gas doodt onder andere insecten en mijten. Het wordt in de vorm van pillen bij de lading gestopt. De fosfinepillen zitten vaak in zakjes (sleeves) die vrij makkelijk te verwijderen zijn. De grootste risico’s ontstaan als er losse tabletten fosfine bij de lading zijn gevoegd. Die kunnen namelijk tijdens het lossen van de lading tot ontgassing komen als ze in aanraking komen met lucht of water en dan tot hoge piekwaarden leiden.
Het gas is zwaarder dan lucht. Meestal is aan fosfine een stof toegevoegd om het gas een ruikbare ‘knoflookgeur’ te geven. Als het gas vrijkomt, bereikt het zeer snel een concentratie in de lucht die gevaarlijk is voor de gezondheid.
Gevolgen bij het inademen van fosfinegas
De verschijnselen beginnen met misselijkheid, braken en buikpijn. Maar ook met effecten op het centrale zenuwstelsel kunnen snel optreden, zoals hoofdpijn, duizeligheid en slaperigheid. Blootstelling aan het gas kan ook tot bewusteloosheid leiden. Daling van de bloeddruk, hartkloppingen en hartritmestoornissen kunnen zich voordoen binnen 4-6 uur na blootstelling. Daarnaast kunnen lever- en nierfunctiestoornissen optreden.
Blootstelling aan lage concentraties fosfine kan al leiden tot zeer ernstige blijvende gezondheidsschade. De effecten op de ademhalingswegen beginnen met (sterke) irritatie van de bovenste luchtwegen, prikkelhoest, benauwdheid en pijn op de borst. Deze effecten kunnen bij een ernstige blootstelling leiden tot het ontstaan van longoedeem.
De effecten die na herhaalde bloostelling kunnen optreden zijn afwijkingen in spraak, gezichtsvermogen en motoriek, bloedarmoede, bronchitis en maag- darmklachten.
Meer informatie en de publieke grenswaarde daarvan is te vinden in de Tipkaart 22.7 over fosfine in het Stappenplan Veilig werken met gassen in zeecontainers.
B. Gevaarlijke gassen in zeecontainers
In een zeecontainer kunnen gevaarlijke gassen aanwezig zijn. Wanneer een medewerker zo’n zeecontainer opent en/of betreedt kan door blootstelling aan een gevaarlijk gas tijdelijk of blijvend gezondheidsletsel ontstaan.
Zeecontainers kunnen gevaarlijke gassen bevatten door:
- het bewust toedienen van gassen in het land van herkomst om bederf en aantasting van de lading of verpakkingsmiddelen door ongedierte te voorkomen.
- uitdampen van stoffen die gebruikt zijn bij de fabricage van producten en voor van het verpakkingsmateriaal.
- (chemische) processen in de lading.
Daarnaast kunnen gassen ontstaan door een lekkage van verpakkingen met gevaarlijke stoffen.
In de diervoederindustrie en graanhandel zijn methylbromide en fosfine de meest voorkomende stoffen die in containers worden gevonden. Het blijkt dat fosfine of methylbromide bijvoorbeeld aangetroffen wordt in containers met sesamzaad, grondnoten, gerst, rijst, tabak en koffiebonen of in hout dat in de vorm van stuwhout of pallets in containers wordt gebruikt.
Naast de aanwezigheid van stoffen kan er ook sprake zijn van een te laag zuurstofniveau.
Ook al blijkt in de praktijk dat bovenstaande stoffen het meest voorkomen, een werkgever dient bij iedere nieuwe containerstroom te onderzoeken of er ook geen sprake kan zijn van andere stoffen.