Dierziekten

Wat is het?

Dierziekten kunnen ook voor de mens risico’s met zich meebrengen. Sommige besmettelijke dierziekten kunnen namelijk van dieren naar mensen worden overgedragen. Deze ziekten worden zoönosen genoemd. In deze arbocatalogus wordt ingegaan op de risico’s van deze zoönosen voor werknemers in de diervoerderindustrie en de maatregelen die moeten worden genomen om deze risico’s te verminderen. Deze arbocatalogus gaat niet in op de maatregelen die moeten worden genomen in het kader van meldingsplichtige dierziekten om verspreiding van ziekten van het ene naar het andere bedrijf te voorkomen.

Zoönosen kunnen worden veroorzaakt door levende organismen zoals schimmels, bacteriën, parasieten en virussen. In de arbowereld wordt deze groep samengevat onder de term ‘biologische agentia’. Bekende voorbeelden van zoönosen die in de afgelopen jaren veel aandacht in de media hebben gekregen zijn Q-koorts en vogelgriep. Zoönosen kunnen worden opgelopen door inademing, huidcontact of opname via de mond bij onvoldoende hygiëne. 

In de diervoederindustrie kan er voor werknemers die de agrarische bedrijven bezoeken een verhoogd risico bestaan op het oplopen van deze ziekten, vooral bij het betreden van de stallen en handelingen die worden verricht met de dieren in de stallen of met de uitwerpselen van de dieren.

In zeer uitzonderlijke gevallen, bij een uitbraak van specifieke dierziekten in een bedrijf, kan er ook al een risico bestaan bij het betreden van het erf van de boerderij. Deze arbocatalogus gaat alleen in op de risico’s voor werknemers. Bij uitbraken van dierziekten zijn er vaak aanvullende regels van kracht om verspreiding van dierziekten naar andere bedrijven te voorkomen. Bij deze aangifteplichtige dierziekten zijn de regels vanuit de overheid altijd leidend.

De zoönosen die voor de werknemers in de diervoederindustrie relevant kunnen zijn verschilt per type agrarisch bedrijf en is afhankelijk van de diersoort die op dat bedrijf aanwezig is. In de onderstaande tabel is per diersoort aangegeven welke zoönosen in potentie relevant kunnen zijn. Klik op de naam in de tabel voor korte achtergrondinformatie voor elke dierziekte. Voor de meest actuele en meer gedetailleerde informatie over elke zoönose, zie de website van het Landelijk Coördinatiecentrum Infectieziektenbestrijding (onderdeel van het RIVM).

Naam zoönose	Altijd relevant	Alleen relevant bij uitbraak	Pluimvee	Rund	Varken	Schaap /geit	Paard	Categorie biologische agentia	Extra risico bij zwangerschap
Ascaridose / Spoelworm	X			X	X	X		2
Brucellose / Maltakoorts		X		X	X	X		3	X
Campylobacteriose / Campylobacter	X		X	X	X	X	X	2	X
Chlamydophila abortus	X					X		2	X
Clostridium perfringens	X		X					2
Cryptosporidiose	X			X	X	X	X	2
Difterie	X					X		3
E. coli bacteriën / ESBL / EHEC / Hamburgerziekte (STEC)	X		X	X	X	X	X	2	X
Giardiasis	X			X				2
Hepatitis-E virus	X				X			3	X
Leptospirose / Melkerskoorts	X			X	X	X	X	2	X
Listeriose	X			X	X	X		2
Meningitis	X				X			2
Miltvuur / Antrax		X		X	X	X	X	3	X
Mond en klauwzeer / tongblaar		X		X	X	X		1
MRSA	X		X	X	X		X	2
Neaspora	X			X				2	X
Orf / Zere bekjes	X					X		2
Psittacose / papegaaienziekte	X		X					3/2	X
Pseudo vogelpest / Newcastle Disease		X	X					3
Q-koorts		X		X		X		2	X
Ringworm	X			X	X	X	X	2
Salmonellose / Salmonella	X		X	X	X	X	X	2
Schurft / Scabiës	X			X	X	X	X	2
Tetanus / (wond)botulisme	X		X	X	X	X	X	3	X
Toxoplasmose	X			X	X	X		2	X
Tuberculose / Runder TBC		X		X		X		3
Varkensinfluenza	X				X			2	X
Vlekziekte	X		X		X			2
Vogelgriep		X	X					2	X
VRE	X		X					2
Yersinia	X		X					2

Meer informatie
Voor meer informatie over een groot deel van deze zoönosen zie de BioArbeidsHygiënische kaarten van Het Nederlands Kenniscentrum Arbeid en Longaandoeningen, met informatie over ziekteveroorzakers, overdrachtsroutes en mogelijke maatregelen in de werksituatie.

Belangrijke documenten

• Toetsingsbrief ministerie van SZW arbeidsrisico dierziekten – versie 30 augustus 2024
• Arbocatalogus Dierziekten Bijlage 1 Categorie-indeling biologische agentia
• Arbocatalogus Dierziekten Bijlage 2 ‘Het Bio-Arbeidshygiënisch principe’