Er is niets mis mee, om het af en toe druk te hebben in het werk. Dat kan ook juist een uitdaging zijn.
Anders wordt het, als de druk in het werk langdurig te hoog is.
We spreken over een te hoge werkdruk als een medewerker langdurig in het werk niet of nauwelijks kan voldoen aan de gestelde eisen, binnen de daarvoor beschikbare tijd. Hoge werkdruk kan veroorzaakt worden door tijdgebrek of personeelskrapte, maar ook door geheel andere zaken als: onvoldoende opleiding, te veel uitzendkrachten, ondoordachte planning, onduidelijke taken, toekomstonzekerheid, te weinig communicatie en dergelijke. Of door combinaties van bovenstaande factoren. Ook de combinatie werk-privé kan zwaar wegen. Het centrale punt is dat de werknemer gedurende een langere tijd in een knelsituatie komt als hij/zij het werk op een goede manier wil uitvoeren.
Overmatige werkdruk kan leiden tot werkstress. Dat heeft vele mogelijke uitingsvormen: slecht slapen, hoge bloeddruk, maagklachten, piekeren, hartklachten, snel geïrriteerd raken, uitgeput voelen. Stress kan ook tot uitval leiden, die dan vaak langdurig is.
Juist omdat werkdruk verschillende oorzaken heeft, en omdat de uitingsvormen verschillend zijn én dat bovendien ook nog persoonlijke factoren een rol spelen, lijkt werkdruk een ongrijpbaar fenomeen. Daar staat tegenover dat werkdruk, stress en uitval per bedrijf enorm blijken te verschillen. Ook blijkt de werkdruk in een afdeling te dalen als er gerichte maatregelen worden getroffen. Blijkbaar is werkdruk in de praktijk dus door het bedrijf te beïnvloeden. De Arbowet schrijft ook voor dat een werkgever beleid ontwikkelt rondom werkdruk.
* De tekst van deze module is gedeeltelijk ontleend aan de werkdrukmodule van de arbocatalogi voor de vlees, vleeswaren en pluimvee, die door Ergo-balans is opgesteld.
De aanpak van werkdruk vereist maatwerk. Elke afdeling heeft een andere werkdruk, met andere oorzaken en - waar nodig- een andere aanpak. Ook kunnen er verschillen bestaan in de beleving van werkdruk tussen collega’s op dezelfde afdeling. Daarom is het goed om als bedrijf goed in beeld te hebben waar precies de werkdruk te hoog is: Door met de bedrijfsarts te spreken over werkdruk als oorzaak van klachten en ziekteverzuim in het bedrijf. Door leidinggevenden aan te sporen goed op signalen van individuele werknemers te letten, en middelen te verstrekken om problemen op te lossen. Door werkdruk te bespreken in werkoverleggen en/of door werkdruk te meten met een werkdrukonderzoek.
Verder schrijft de Arbowet voor dat in de RI&E en in het bijbehorend plan van aanpak aandacht wordt besteed aan werkdruk. Als uit de RI&E blijkt dat in het bedrijf of in bepaalde afdelingen sprake is van hoge werkdruk, is daar een verdiepende RI&E werkdruk vereist. Zie verder oplossing W-01. Verder is voorlichting over de risico’s van werkdruk en de te nemen maatregelen wettelijk voorgeschreven. Zie verder oplossingen W-02 en W-06 .
De voorgenomen werkdrukdrukaanpak wordt overlegd met de ondernemingsraad of de personeelsvertegenwoordiging.
Als duidelijk is dat er sprake is van overmatige werkdruk, waar werknemers last van hebben of zelfs gezondheidskundige klachten aan over houden, is het zaak om in samenspraak met hen de oorzaken in kaart te brengen en passende maatregelen te treffen. Soms zal het gaan om individuele medewerkers die klem zitten en moet een maatwerkoplossing voor deze persoon getroffen worden. Zodra een grotere groep medewerkers aangeeft last te hebben van werkdruk, is het zaak samen met de medewerkers breder te kijken naar de organisatie en/of de kwaliteit van het werk, de werkcultuur / omgangsvormen, de wijze van aansturen en leidinggeven.
Zie voor manieren om werkdruk in kaart te brengen én voor mogelijke maatregelen bij het onderdeel in deze arbocatalogus met oplossingen voor werkdruk.
Door overmatige werkdruk aan te pakken en te voorkomen, wordt (langdurig) ziekteverzuim en uitval voorkomen en ontstaat bovendien meer werkplezier, wat ook de productie ten goede zal komen.
Meer informatie
• Website van het Arboportaal;
• Digitale brochure “De aanpak van werkdruk. Waar let de Inspectie SZW op?”
• Zelfinspectietool werkdruk van de inspectie SZW. Met deze tool is het werkdrukbeleid van het eigen bedrijf te beoordelen zoals een arbeidsinspecteur dat doet.
In de Arboregelgeving is werkdruk opgenomen als een onderdeel van ‘psychosociale arbeidsbelasting. De volgende wettelijke bepalingen zijn van toepassing:
- Monotone en tempogebonden arbeid dient zo veel mogelijk te worden vermeden. En als dat niet mogelijk is dient een werkgever het zo veel mogelijk te beperken. (Arbowet artikel 3, lid d) Bijvoorbeeld door taakroulatie.
- De werkgever dient een beleid te voeren om psychosociale arbeidsbelasting, waar werkdruk een onderdeel van is, te voorkomen of te beperken (Arbowet, artikel 3.2)
- Het Arbobesluit geeft in artikel 2.15 een nadere invulling bij deze bepaling:
- de werkgever dient in de RI&E en het bijbehorende plan van aanpak aandacht te besteden aan psychosociale arbeidsbelasting, en dus ook aan werkdruk.
- Verder dient de werkgever doeltreffende voorlichting en onderricht over werkdruk te verzorgen. Met name over de risico’s en over de maatregelen die in het bedrijf zijn getroffen om te hoge werkdruk te voorkomen of, als dat niet mogelijk is, te beperken.
- Tot slot dient het periodiek Arbeidsgezondheidskundig onderzoek (PAGO, ook wel PMO genaamd) op werkdruk te worden gericht als uit de RI&E blijkt dat werkdruk in het bedrijf, of in bepaalde afdelingen, problematisch is.
Daarnaast geven de Arbeidstijdenwet en de CAO begrenzingen voor de werktijd en de hoeveelheid overwerk die toegestaan is en voor de benodigde rusttijd.
